PAUL ÉLUARD

(14 Aralık 1895-18 Kasım 1952) Dadacı ve sürrealist Fransız şair.x

Paul Éluard, 14 Aralık 1895’de, Paris dolaylarında Saint Denis’de doğdu, 18 Kasım 1952’de Charenton-le-Pont’ta öldü. Asıl adı Emile Paul Grindel’dir. On iki yaşına basınca Paris’e geldi, Ecole Colbert’ te okudu. Akciğerlerinden hastalandığı için 1912-1913 yılları arasında İsviçre’de bir sanatoryumda kaldı. Sağlığı düzelince Paris’e döndü.

Birinci Dünya Savaşı’nda cephede önce sağlık personeli sonra piyade olarak görevlendirildi. Yoksunluklarla, acılarla dolu savaş ve askerlik yılları Éluard’ın üzerinde derin izler bıraktı. İlk kitaplarında bu acıları dile getirdi. 1917’de Ödev ve Tasa’yı, 1918’de Barış İçin Şiirler’i yayımladı. Şiirler Le Spectateur dergisinin yönetmeni Jean Paulhan’ın ilgisini çekti. İki genç sanatçı tanıştılar, kısa zamanda arkadaş oldular. Paulhan, onu günün öncü şairleriyle tanıştırdı. Dada hareketine katıldı. Litterature dergisinde Dadacı şiirler yayımladı; Dadacılar 1922’de dağıldılar.

1924 yılında bir dünya gezisine çıktı; dönüşünde Gerçeküstücü hareketin kurucularından biri oldu.1936 yılından İspanya’ya gitti, İspanya İç Savaşı’nda Cumhuriyetçilerin safına katıldı.1938’de gerçeküstücü hareketle ilişkisini kesti. İkinci Dünya Savaşı patlayınca Éluard yeniden askere çağrıldı. Fransa, Almanların işgaline uğrayınca, “direniş” hareketine katıldı. Yurdunun kurtuluşu için yiğitçe savaştı. Bu dönemde yazdığı şiirler gizlice elden ele dolaşıyordu. “Hürriyet” şiiri içte bu acı günlerin ürünüdür. 1942 yılından sonra Éluard komünist partisine üye olarak siyasete katıldı, toplumcu görüşlerle birçok şiirler, yazılar yayımladı. 1948 yılında Wroclaw’daki Dünya Barış Kongresi’ne katıldı.

Éluard, çağımızın en önemli Fransız şairlerinden biridir. Çok kısa bir sürede ve sağlam bir tarzda kendi üslubunu bulmuş, ancak çağdaş şiirin çok yönlü etkilerine ya da geleneğe kapalı kalmamıştır. Hümanizm ve kübizm kökenli şiirin yanı sıra, gençliğinde Baudelaire, Nerval ve Alman romantikleriyle ilgilenmiş, Rimbaud ve Lautreamont’a özel bir sevgi duymuştur. Éluard ‘ın şiiri, acıyı ve yoksulluğu dayanışmacı bir ruhla aşmak isteyen, derin bir insanlık duygusuyla doludur; birlikteliği ve mutluluğu çabalayan yenilmez bir isteği açığa vurur, gerçek bir dünyada kendini doğrulamak zorunda olan şairi, sonunda siyasal mücadeleye yönlendirir. Éluard, geçirmiş olduğu gelişim süreci boyunca ustaca bir saydamlık ve yalınlık içeren bir şiir diline ulaşmıştır.(Şiir.gen.tr)

• * HÜRRİYET Okul defterlerime
  Sırama ağaçlara
  Kumlar kar üstüne
  Yazarım adını
  Okunmuş yapraklara
  Bembeyaz sayfalara
  Taş, kan, kağıt veya kül
  Yazarım adını
  Yaldızlı tasvirlere
  Toplara tüfeklere
  Kralların tacına
  Yazarım adını
  Ormanlara ve çöle
  Yuvalara çiğdeme
  Çın çın çocuk sesime
  Yazarım adını
  En güzel gecelere
  Günlerin ak ekmeğine
  Nişanlı mevsimlere
  Yazarım adını
  Gök kırpıntılarıma
  Güneş küfü havuza
  Ay dirisi göllere
  Yazarım adını
  Tarlalara ve ufka
  Kuşların kanadına
  Gölge değirmenine
  Yazarım adını
  Fecrin her soluğuna
  Denize vapurlara
  Azgın dağın üstüne
  Yazarım adını
  Bulutun yosununa
  Kasırganın terine
  Tatsız kaba yağmura
  Yazarım adını
  Parlayan şekillere
  Renklerin çanlarına
  Fizik gerçek üstüne
  Yazarım adını
  Uyanmış patikaya
  Serilip giden yola
  Hınca hınç meydanlara
  Yazarım adını
  Yanan lamba üstüne
  Sönen lamba üstüne
  Birleşmiş evlerime
  Yazarım adını
  İki parça meyveye
  Odama ve aynaya
  Boş kabuk yatağıma
  Yazarım adını
  Obur köpekçiğime
  Dimdik kulaklarına
  Acemi pençesine
  Yazarım adını
  Kapımın eşiğine
  Kabıma, kacağıma
  İçimdeki aleve
  Yazarım adını
  Camların oyununa
  Uyanık dudaklara
  Sükutun ötesine
  Yazarım adını
  Yıkılmış evlerime
  Sönmüş fenerlerime
  Derdimin duvarına
  Yazarım adını
  Arzu duymaz yokluğa
  Çırçıplak yalnızlığa
  Ölüm basamağına
  Yazarım adını
  Geri gelen sağlığa
  Kaybolan tehlikeye
  Hatırasız ümide
  Yazarım adını
  Bir tek sözün şevkiyle
  Dönüyorum hayata
  Senin için doğmuşum
  Seni haykırmaya
  Hürriyet
  Paul Eluard
  Çeviri : Melih Cevdet Anday-Orhan Veli Kanık
  *
  *
  ASIL ADALET
  İnsanlarda tek sıcak kanun
  Üzümden şarap yapmaları
  Kömürden ateş yapmaları
  Öpücüklerden insan yapmalarıdır
  İnsanlarda tek zorlu kanun
  Savaşlarda yoksulluğa karşı
  Kendilerini ayakta tutmaları
  Ölüme karşı yaşamalarıdır
  İnsanlarda tek güzel kanun
  Suyu ışık yapmaları
  Düşü gerçek yapmaları
  Düşmanı kardeş yapmalarıdır
  Hep var olan kanunlardır bunlar
  Bir çocukcağzın tâ yüreğinden başlar
  Yayılır, genişler, uzar gider
  Tâ akla kadar
  Paul Eluard Çeviri : A. Kadir * * ACININ BAŞKENTİ
  Gözlerinin eğrisi dolanıyor yüreğimi,
  Bir raks bir dinginlik çemberi
  Zamanın aylası, gece beşiği ve güvenli,
  Ve eğer hiçbir şey kalmadıysa aklımda yaşadığımdan
  Gözlerinin her zaman görmediğindendir beni.
  Yaprakları günün ve pembe şarabın köpüğü,
  Rüzgârın sazları, kokulu gülücükler
  Işık dünyasını saran kanatlar,
  Gökyüzü ve deniz yüklü gemiler,
  Gürültü avcıları ve renk kaynakları.
  Tanların kuluçka yatağından doğan kokular
  Yıldızların samanı üzerinde yatan
  Saflığa bağımlı gün gibi tıpkı
  Dünya da bağımlıdır senin tertemiz gözlerine
  Ve akar bütün kanım bakışlarında senin.

Paul Eluard
Çeviri : Özdemir İnce